Trải nghiệm Tết Chol Chnam Thmay cổ truyền của Campuchia

Chol Chnam Thmay là ngày Tết cổ truyền lớn nhất trong năm tại “xứ Chùa Tháp” linh thiêng. Người dân Campuchia được đón Tết Chol Chnam Thmay trong không khí náo nhiệt, an lành, phấn khởi, với những nghi thức diễn ra trong khuôn viên những ngôi chùa và các hoạt động vui chơi, giải trí được tổ chức trên khắp đất nước.

Chol Chnam Thmay là lễ hội mừng năm mới theo lịch cổ truyền của dân tộc Khmer. “Chol” nghĩa là “Vào” và “Chnam Thmay” là “Năm Mới”. Theo lịch Phật giáo Khmer, Lễ hội Chol Chnam Thmay được tổ chức vào khoảng giữa tháng 4 Dương lịch và kéo dài trong 3 ngày, nếu là năm nhuận sẽ kéo dài 4 ngày, mỗi ngày là một ngày tết khác nhau với những nét văn hóa đặc trưng vô cùng đặc sắc. Chol Chnam Thmay có nhiều nét tương đồng với Tết Bunpimay của Lào, Tết Songkran của Thái Lan, hay Tết Thingyan của Myanmar.

Nguồn gốc của Tết Chol Chnam Thmay được lý giải bằng truyền thuyết liên quan đến câu chuyện chuyển giao tôn giáo từ Bà La Môn giáo sang Phật giáo, xoay quanh cuộc đấu trí giữa Đại Phạm Thiên (Kabul Maha Prum) và cậu bé thông minh Thom Ma Bal, một tiền kiếp của đức Phật.

Chuyện kể rằng, ngày xưa, có một cậu bé tên là Thom Ma Bal rất thông minh, 7 tuổi đã biết đem sự hiểu biết của mình truyền bá cho mọi người. Dân chúng rất thán phục và thích nghe cậu thuyết giảng. Tiếng đồn về tài trí của Thommabal chẳng mấy chốc vang đến thượng giới. Các vị thần cũng xuống trần gian xin nghe Thom Ma Bal thuyết giảng. Do vậy, những buổi thuyết giảng của thần Kabul Maha Prum trên thượng giới ngày càng vắng vẻ.

Thần Kabul Maha Prum vốn rất có uy trên thượng giới, nay nghe ở trần gian có kẻ hơn mình nên rất tức giận. Thần cho gọi hết các vị thần tiên trở về, không cho xuống trần gian nghe thuyết giảng. Đồng thời tìm cách hãm hại Thom Ma Bal. Thần đặt ra ba câu hỏi và bắt Thom Ma Bal trả lời trong vòng 7 ngày. Thần giao ước, nếu cậu bé không trả lời được thì cậu phải dâng mạng sống của mình cho Thần. Ngược lại, Thần sẽ tự tay chặt đầu mình nếu Thom Ma Bal trả lời chuẩn xác ba câu hỏi.

Thom Ma Bal suy nghĩ suốt ngày đêm mà vẫn không tìm được lời giải đáp. Đến ngày thứ sáu, chàng đi lang thang mệt mỏi, thất vọng, ngồi nghỉ dưới cây thốt nốt, tình cờ nghe được lời giải từ hai con chim đại bàng.

Đúng hẹn, thần Kabul Maha Prum tay cầm gươm vàng, đáp xuống gặp Thom Ma Bal. Chàng trả lời đúng câu hỏi của thần. Thua cuộc, thần tự cắt đầu mình, tự sát.

Trước khi cắt, thần căn dặn những người con gái của mình hãy để đầu của ông trên một khay vàng và giữ nó trong một tòa tháp trên đỉnh Prassume, bởi, nếu để đầu ông rơi xuống biển, biển sẽ cạn, nếu để đầu của ông trên không thì trời không mưa, và nếu để đầu ông xuống đất, thì đất sẽ khô cằn, cỏ cây không mọc được.

Thần Kabul Maha Prum cũng không quên khuyên các con gái của mình hằng năm thay phiên nhau xuống trần gian để bảo vệ người dân hạ giới và phù hộ cho một năm bình an, mùa màng bội thu.

Từ đó về sau, hằng năm, cứ đến ngày thần Kabul Maha Prum cắt đầu, bảy tiên nữ con gái thần thay phiên nhau xuống trần gian, mang theo một mâm đầu của ông xuống núi Prassume rồi quay quanh chân núi ba vòng theo hướng mặt trời mọc. Người Khmer coi ngày đó là ngày đầu tiên của năm mới.

Trong những ngày này, người dân Campuchia thường đi lễ chùa cầu mong một năm mới thanh bình và thịnh vượng. Họ mang hoa tươi, đồ lễ lên chùa nghe giảng kinh từ sáng sớm, rồi thực hiện nghi thức tắm Phật, cắm cờ hoa lên bảo tháp bằng cát và đổ ra đường phố, lấy nước tạt nhau chúc mừng năm mới. Thay cho lời chúc may mắn đầu năm, người dân Campuchia sẽ tưng bừng chào đón năm mới với nghi thức dội nước lên người nhau. Bất kể người lớn, trẻ em, khách du lịch, không phân biệt màu da, ai nấy đều hòa vào màn té nước vui nhộn trong tình thân ái.

Tết Chol Chnam Thmay đặc biệt nhất là các điệu múa Apsara quyến rũ, cùng các món ăn truyền thống đậm hương vị Khmer dùng chung với rượu thốt nốt thơm lừng. Đến Campuchia dịp này, du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng kỳ quan Angkor vĩ đại nguy nga, thành cổ Angkor Wat với những ngọn tháp chọc trời,… Sau lễ hội té nước buổi sáng, người dân và du khách chìm đắm trong ánh hoàng hôn dịu dàng trên đỉnh đồi Bakheng, và thưởng thức chương trình ca múa nhạc truyền thống của người Khmer… khi đêm về.

Ba ngày lễ chính thức được tiến hành trong không khí vui vẻ, hào hứng. Ngày thứ nhất gọi là ngày Chaul Say Kran Thmay, tức là ngày thay năm cũ vào năm mới. Trong ngày này, mọi người sẽ tắm rữa thay trang phục đẹp mang theo những lễ vật nhang đèn vào chùa cúng bái. Các sư sẽ tổ chức tụng kinh, rắc nước có hương thơm vào một số nơi nhằm tiễn đưa vị thần cũ và đón vị thần mới xuống bảo trợ cho cuộc sống của muôn dân. Cũng như xua đuổi tà ma, tẩy rữa điều xui xẻo của năm cũ, cầu mong một năm mới bình an và hạnh phúc.

Ở Campuchia, tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống người dân. Trong ngày đầu năm mới này, mỗi nhà thường đem thức ăn lên chùa để nhờ các nhà sư làm lễ cúng thức ăn lên tổ tiên của mình. Theo quan niệm của người dân Campuchia thì ai càng đi nhiều chùa thì càng có nhiều tiền – tài – lộc trong năm mới. Trước những ngôi chùa, trong dịp tết người Campuchia đắp năm núi cát hình chóp tượng trưng vũ trụ Meru, ai có nhu cầu tìm kiếm tình duyên – tài lộc thì đi quanh ụ cát khấn vái, cắm vào đấy những tờ riel (giấy bạc Campuchia).

Ngày thứ hai, là ngày Wanabat, người dân Campuchia tổ chức nghi thức rước năm mới. Đầu tiên sẽ rước Mahasoongkran, cuốn đại nông lịch Khmer. Dẫn đầu đoàn rước là những người chằn mang mặt nạ oai vệ tay cầm gậy múa mở đường, theo sau là đội trống Chhay Dam hoặc dàn nhạc ngũ âm. Sau khi đoàn rước đi 3 vòng quanh ngôi chùa chính, bà con Phật tử sẽ vào chính điện cùng tụng kinh để đón chờ vị thần năm mới. Riêng lớp thanh thiếu niên trẻ tuổi thì tổ chức các trò vui chơi dân gian như: Kéo co, bịt mắt, đá gà, nhảy bao, đánh bóng hay các tiết mục văn nghệ như: Rom vong, hát đối đáp, xem rô băm, du kê, phim ảnh,…

Ngày thứ ba là ngày Tngai Laeung Saka, sau khi đã dâng cơm sáng và trưa cho các vị sư trong chùa. Người dân Campuchia sẽ mang nhang và nước ướp hương hoa đến các chùa và làm lễ tắm Phật. Nghi thức này thể hiện sự tôn thờ đức Phật và lòng thành kính của người dân Campuchia với mong ước một năm mới đầy may mắn và bình an.

Trong suốt 3 ngày lễ hội, không khí cả đất nước Campuchia luôn luôn náo nhiệt, đèn hoa sáng rực, các ngôi chùa kéo dài đến các nẻo đường dẫn đến Hoàng Cung. Người dân và khách du lịch, ai ai cũng nô nức đổ ra đường tham gia vào các hoạt động lễ hội đường phố lễ té nước, bôi bột màu.

Hoạt động đón tết mang tính cộng đồng chủ yếu diễn ra tại chùa, trường học, các khu vực sinh hoạt văn hóa,… Khoảng 5 ngày trước tết, người Campuchia đã bắt đầu đi viếng chùa, cúng dường để tỏ lòng thành kính Đức Phật, cầu chúc những điều tốt đẹp trong năm mới.

Trong 3 ngày Tết, cũng giống như tục lệ của người Việt, người dân Campuchia đi thăm hỏi lẫn nhau, chúc nhau tài lộc, sức khoẻ, phát đạt và cùng nhau tham gia các trò vui. Buổi tối, người ta thường tổ chức nhiều trò vui như: đốt đèn trời, đốt ông lói, đánh quay lửa… Các cụ già kể cổ tích, thần thoại, chuyện cũ cho con cháu nghe. Trai gái không kéo co, đấu vật, chạy đua… thì múa ramvông, múa trống, hát aday, diễn roban, hát dù kê… Không khí lúc nào cũng vui vẻ. Thời gian có khi kéo dài hơn 1 tuần mới trở lại cuộc sống thường nhật.

Để có một chuyến du lịch thú vị tới đất nước Campuchia xinh đẹp và “hòa mình” trong không khí vui nhộn của Tết Chol Chnam Thmay, du khách hãy liên hệ với dulitravel.com để Book Tour Campuchia nhé! dulitravel.com sẽ mang đến cho du khách một chuyến đi tuyệt vời!